Alles voor uw
trouwe viervoeter
van verzorging
tot chippen

Alle honden hoesten weleens. Zolang dit hoesten bij ‘af en toe’ blijft, kan dit niet zo veel kwaad. Merk je echter op dat je hond dagelijks of zeker meerdere keren per week flink hoest is het verstandig de hond door de dierenarts te laten controleren.

Voor de duidelijkheid zal eerst worden uitgelegd wat de functie van hoesten is en waardoor het wordt opgewekt.

Naast trilhaarcellen in de luchtpijp die slijm uit de luchtwegen richting keel verplaatsen, zorgt hoesten voor het uit de luchtwegen verwijderen van allerlei ongewenste stoffen, zoals slijm, pus, ingeademde stofdeeltjes en rook. Deze twee mechanismen zijn dus erg belangrijk voor de normale bescherming van de luchtwegen en longen. In de keel en de luchtpijp en haar vertakkingen zijn verschillende soorten “receptoren” aanwezig. Deze receptoren kunnen geprikkeld worden door chemicaliën (rook, ammoniak), mechanische prikkels (stofdeeltjes, slijm) en vormveranderingen van de longen. De geprikkelde receptoren activeren het hoestmechanisme. Om de hoest op te wekken ademt de hond diep in. Bij het uit ademen van deze lucht wordt de keel dicht gehouden. Hierdoor wordt een hoge druk opgebouwd in de borstholte en de luchtwegen. Na plotseling openen van de keel word de adem met veel kracht uit de longen gestoten en sleept zo allerlei losse deeltjes uit de luchtwegen mee. Bij dit uitstoten van lucht word het hoestgeluid geproduceerd. Hoewel dit principe bij iedere hoest hetzelfde is kunnen er toch verschillende typen hoest onderscheiden worden. De verschillende vormen van hoest kunnen zich onderscheiden op grond van frequentie, duur en moment van optreden.

Schematische weergave van de borstholte van een hond met hart (A), longen (B), trachea/luchtpijp (C), borstbeen (D), ribben (E) en wervelkolom (F)

Ook kan er onderscheid gemaakt worden tussen een harde hoest en een zachte hoest.

Bij een productieve hoest wordt slijm opgehoest maar daarna vaak doorgeslikt. Productief wil daarom niet altijd zeggen dat de hond het slijm uitspuugt op de grond. Het is niet altijd even eenvoudig om vast te stellen of een hond werkelijk hoest. Een hoest kan gepaard gaan met kokhalzen en het opgeven van slijm waardoor het op braken lijkt. Daarnaast kan een hoestaanval zo heftig zijn dat de hoestbui tot echt braken aanleiding geeft waarbij dan maaginhoud opgegeven wordt. Met behulp van een nauwkeurige omschrijving kan een idee gekregen worden over een achterliggende oorzaak van de hoest.

Hoesten is geen ziekte maar een symptoom van een onderliggende aandoening. De aandacht zal zich dus vooral hier op moeten richten. De aandoeningen die een hoest kunnen opwekken kunnen in twee groepen ingedeeld worden. Hierbij gaat het om aandoeningen van het hart en ziekten van de longen en luchtwegen.

Hoesten door een hartaandoening

De hoest bij hartaandoeningen treedt, vooral in het begin van het ziekteproces, voornamelijk op in rust (’s nachts en ’s morgens). Het is een harde droge hoest waarvan menigeen ’s nachts wakker wordt. De hond kan benauwd zijn en het uithoudingsvermogen is vaak afgenomen. In een verder gevorderd stadium van de ziekte hoest de hond de gehele dag en kan de hoest vochtig en zacht worden. In ernstige gevallen kan bloederig schuim opgehoest worden. Hoewel er vele verschillende ziekten van het hart bestaan zijn de oorzaken die leiden tot een hoestprikkel voornamelijk gebaseerd op twee principes. Als er hoesten optreedt bij hartziekten is de pompfunctie van het hart zodanig verslechterd dat het bloed niet meer optimaal wordt rondgepompt. Bij een aantal aandoeningen leidt dit tot het ophopen van vocht in de longen, ook wel longoedeem genoemd. Dit longoedeem veroorzaakt prikkeling van de receptoren en leidt daartoe tot hoesten. Een verslechterende werking van het hart kan er toe leiden dat als compensatiemechanisme er vergroting van het hart optreedt. Door druk van dit grote hart op de luchtpijp en zijn vertakkingen kan ook een hoestprikkel opgewekt worden.

Schematische weergave van de borstholte van een hond; de pijlen geven het vergrote hart aan dat druk op de trachea geeft

In geval van hoesten door een hartaandoening is de behandeling gericht op het behandelen van de hartaandoening . Is deze namelijk onder controle te krijgen dan zal het longoedeem verdwijnen en het hoesten stoppen. Met medicatie kan ook geprobeerd worden de grootte van het hart te verminderen maar deze chronische aanpassing is nooit volledig reversibel en daarmee is dus deze hoestprikkel niet altijd op te lossen.

Hoesten door ziekten van de longen en luchtwegen

In tegenstelling tot hartaandoeningen, leiden ziekten van de longen en luchtwegen vooral tot hoesten tijdens inspanning en opwinding. Afhankelijk van onder meer de locatie van de aandoening in de luchtwegen kunnen verschillende typen hoest onderscheiden worden.

Een voorbeeld van een type hoest vanuit de luchtwegen is de besmettelijke hondenhoest (voorheen bekend als kennelhoest).

Het is een zeer besmettelijke aandoening van de voorste luchtwegen, keel, luchtpijp en zijn vertakkingen. De aandoening verspreidt zich vooral snel als honden contact hebben met elkaar, zoals tijdens cursussen, in kennels en pensions. Bij besmettelijke hondenhoest is er sprake van een droge, harde kuch die kan leiden tot kokhalzen en zelfs braken en die optreedt na blaffen, drinken of opwinding. De honden zijn algemeen niet ziek, indien geen complicaties optreden. Een hond met kennelhoest kan één tot meerdere weken blijven hoesten. In ernstige gevallen kan er een complicerende longontsteking ontstaan waarvan de hond erg ziek kan worden.

Ook door een tracheacollaps kan een hond gaan hoesten.

Bij deze aandoening treedt er bij het uitademen een vernauwing op van de luchtpijp omdat de bovenwand door irritatie verdikt is en naar binnen wordt gezogen door de uitgeademde lucht. Deze aandoening kan optreden bij dwergrassen en bij honden die om andere redenen al langer hoestklachten hebben en/of benauwd zijn. De vernauwing van de luchtpijp veroorzaakt vooral bij opwinding een droog toeterend geluid. Het is een lastige aandoening omdat genezing ervan vrijwel onmogelijk is.

Schematische weergave van de borstholte van een hond; de pijlen geven aan waar de trachea is samengevallen

Daarnaast kunnen tumoren of metastasen in de longen zorgen voor hoestklachten.

Omdat het bloedvatstelsel in de longen zeer fijn vertakt is werkt dit als een soort zeef. Weefsel dat via de bloedbaan afkomstig is van een tumor elders in het lichaam, kan in dit vaatbed vastlopen en uitgroeien tot een metastase. Deze metastasen leiden niet altijd tot hoesten. Dit is afhankelijk van de grootte en de plaats in de longen. Als er wel hoesten optreedt is dit een droge hoest die vooral optreedt tijdens activiteit.

Hoesten bij de hond is dus wel degelijk een reden om een bezoek te brengen aan de dierenarts. Natuurlijk heeft niet elke hoestende hond meteen een van bovenstaande aandoeningen. Door trekken aan de riem kunnen ook hoestklachten ontstaan door irritatie van de keel. Daarnaast kunnen er ook andere infecties dan kennelhoest voorkomen in de voorste luchtwegen. Wel is het zaak dat er iets aan dit hoesten wordt gedaan, omdat hoe langer de hoestklachten bestaan, hoe groter de kans wordt dat de klachten chronisch worden of kunnen leiden tot longontsteking of bronchitis.

Bij honden die langere tijd hoestklachten vertonen adviseren wij altijd een röntgenfoto van de borst te maken om te kijken of er al aantasting is van de longen en hoe heftig die aantasting is. Daarnaast kijken we met een scoop in de keel en de luchtpijp, tot aan de aftakking van de hoofdbronchiën.

Hierbij kunnen we zien of het slijmvlies te rood is en of er slijm of ontstekingsmateriaal aanwezig is. Is dit laatste het geval, dan kunnen we een monster nemen en hier een bacteriekweek van doen, zodat we precies weten welk antibioticum het best zal werken. Eventueel kan dit materiaal ook op celniveau worden onderzocht, omdat het type ontstekingscel een aanwijzing kan geven voor de oorzaak.

Afhankelijk van de oorzaak, de duur en de ernst van de klachten zal vervolgens een therapie worden ingesteld.

Ter illustratie zal er een casus worden besproken van een Chow Chow pup die op 4 maanden leeftijd bij ons in de Dierenkliniek werd aangeboden met hoestklachten. De pup was al bij een andere dierenarts geweest en was daar behandeld met antibiotica. De pup was al aan het hoesten sinds hij in huis was, dus dat was inmiddels al enkele weken. De pup vertoonde een heftige hoest en had een snelle, pompende ademhaling. Verder had de pup koorts gehad. Bij longauscultatie was verscherpt ademen te horen en daarnaast chiemen. We hebben vanwege de ernst van de klachten een röntgenfoto gemaakt van de longen.

Op de röntgenfoto is goed de sluiering te zien op de longen en bij deze pup was dus al sprake van een longontsteking. In dit geval kon niet worden uitgesloten dat er sprake zou zijn van een restant van kennelhoest.

De pup is gedurende 6 weken behandeld met een combinatie van antibiotica en het gaat weer helemaal goed met het hondje.

Moraal van het verhaal:

Neem hoestklachten serieus. Het is niet nodig om bij 1 kuchje meteen naar de dierenarts te gaan. Is er echter sprake van dagelijks of wekelijks meerdere keren hoesten wordt sterk geadviseerd de hond door een dierenarts na te laten kijken, zodat uitbreiding van de klachten of zelfs chronisch worden van de klachten kan worden voorkomen.