Alles voor uw
trouwe springende viervoeter
van chippen
tot verzorging

De tandheelkunde is een belangrijk onderdeel van de diergeneeskundige zorg die we als Dierenkliniek verlenen. De ‘februari gebitsmaand’ is een jaarlijks terugkerend thema en bij Dierenkliniek Goeree Overflakkee kunt u het gehele jaar gratis het gebit laten controleren door een van onze paraveterinairen. De nadruk ligt daarmee steeds meer op de preventie van gebitsproblemen, maar op het moment dat de problemen er al zijn, moeten deze op de juiste wijze worden opgelost.

Dentale röntgenapparaat

Om deze zorg nog meer te optimaliseren beschikken we naast ons normale digitale röntgenapparaat over een röntgenapparaat speciaal voor de tanden. Om een goede diagnose van een tandheelkundig probleem bij een huisdier te kunnen stellen is het vrijwel altijd noodzakelijk om een röntgenfoto te maken. Hierop kan zichtbaar worden gemaakt hoe een element in de kaak staat, of de wortel is opgelost, of het kaakbot is aangetast etc. Ook na het uitvoeren van een tandheelkundige procedure is de röntgenfoto noodzakelijk om te zien of de procedure goed gelukt is (bv. of wortels volledig verwijderd zijn).

Belang dentale radiografie

Dentale radiografie is onmisbaar voor een kwalitatief  goede en technisch correcte gebitsbehandeling. Door dentale radiografie verlopen dentale extracties veel gemakkelijker en kan er een goede inschatting gegeven worden van de gezondheid van alle elementen en overige orale structuren. Bovendien hoeft dentale radiografie niet een hele kostbare investering te zijn. Eind januari 2015 heeft Dr. Alexander M. Reiter, Dipl. Tzt ., Dr. Med. Vet., Dipl. AVDC, EVDC Associate Professor and Chief of Dentistry and Oral Surgery University of Pennsylvania School of Veterinary Medicine, tijdens het Veterinair Tandheelkundig Symposium van de Werkgroep Veterinaire Tandheelkunde een lezing gegeven over dentale radiografie. In dit artikel worden het nut van dentale radiografie en vervolgens de techniek voor het maken en beoordelen van dentale röntgenfoto’s besproken.

Slechts 20% van de dierenklinieken in Nederland gebruikt dentale radiografie tijdens gebitsbehandelingen. Dat is heel erg spijtig omdat dentale radiografie gebitsbehandelingen juist veel makkelijker maakt en bovendien onmisbaar is voor een behandeling van goede diergeneeskundige kwaliteit.

Voorafgaand aan een gebitsbehandeling worden dentale röntgenfoto’s gemaakt om informatie te krijgen over:

• de gezondheid van het alveolair bot
• variaties in de anatomie van wortels
• eventuele dento-alveolaire ankylose
• eventuele tandresorptie

Soms twijfel je; “moet dit element geëxtraheerd worden of niet? Is het een beginnende pocket en komt het wel goed met puur alleen reinigen en daarna goede gebitsverzorging? Of niet….?” Een dentale röntgenfoto kan hierbij helpen doordat hiermee bijvoorbeeld de aansluiting van het alveolair bot aan het element bepaald kan worden. Parodontitis is namelijk te herkennen door teruggetrokken alveolair bot of juist extra alveolaire botvorming rondom een element. (Zie figuur 1).

Parodontitis: teruggetrokken alveolair bot; horizontaal botverlies en botverlies in de bifurcaties.

Indien men voorafgaand aan een extractie al weet dat een bepaalde wortel in een kleine bocht loopt, kan de extractietechniek hier op aangepast worden en zal een wortel minder snel breken.

Wortelpuntabcessen en tumoren kunnen met dentale radiografie in een veel vroeger stadium worden opgespoord.

Soms breekt een element af tijdens de extractie, ondanks een juiste extractietechniek. Het zou kunnen dat er helemaal geen vitale wortel meer is achtergebleven en dat er sprake is van ankylose of van tandresorptie! (Figuur 2) En in dat geval ben je klaar met de extractie! De scherpe randen van het alveolair bot hoeven alleen nog glad te worden gemaakt en vervolgens kan de gingiva gehecht worden. Zonder dentale radiografie heb je hier geen weet van en ga je door met onnodig schade maken aan het alveolair bot. Kortom; je weet zonder dentale radiografie eigenlijk totaal niet waar je mee bezig bent.

Resorptielaesie bij een kat; resorptie van de caudale wortel van de 407, horizontaal alveolair botverlies rondom de 407 en in de bifurcatie.

Technieken voor het maken van dentale opnames

Door een film intra-oraal te plaatsen kunnen goede kwaliteit afbeeldingen verkregen worden van elementen zonder overlapping van andere orale structuren. De film kan, indien nodig, met gazen op zijn plaats gehouden worden. Verder is het van belang dat de film ver genoeg in de bek is geplaatst. Probeer daarom zo min mogelijk film buiten de bek te laten uitsteken. Op deze manier is de kans het grootst dat ook de wortels van de elementen op de afbeelding staan en kan er zoveel mogelijk informatie verkregen worden met de dentale röntgenfoto. Op de fosforplaten zit een stip. De stip dient steeds naar rostraal 9de neus) gericht te zijn.

Er zijn twee intra-orale technieken die bij de veterinaire tandheelkunde worden toegepast; de parallel techniek en de bisecting angle techniek.

1. Parallel techniek

Bij een röntgenfoto maken van een extremiteit, ligt de extremiteit tussen de röntgenfilm op de tafel en de röntgenbuis boven de extremiteit. De parallel techniek werkt volgens precies hetzelfde principe en wordt gebruikt zolang het mogelijk is om de film parallel aan de lengte-as van het element te plaatsen. De film wordt in de bek geplaatst parallel aan de elementen en de röntgenbuis wordt loodrecht geplaatst 90 graden op elementen waar de film intra-oraal achter ligt.

Bij zowel honden en katten kan de parallel techniek toegepast worden bij de distale mandibulaire molaren en premolaren, bij de neusholte en soms bij de mandibulaire incisivi  en mandibulaire hoektanden, afhankelijk van de hoeveelheid weke delen en interferentie met de hoektanden. Het voordeel van de parallel techniek is dat de kans op vervorming van het beeld klein is.

2. Bisecting angle technique

Een film kan niet parallel geplaatst worden van de rostrale mandibulaire premolaren vanwege de mandibulaire symphysis en de hoek die de wortels maken met de orale structuren. Ook bij alle elementen in de maxilla is het niet mogelijk om met de parallel techniek een opname te maken. In dat geval moet de bisecting angle technique gebruikt worden. Het is van belang dat de film zo dicht mogelijk bij de elementen wordt geplaatst als mogelijk. De hoek die wordt gevormd door de lengteas van de tand en de lijn van de film, wordt door een denkbeeldige lijn in tweeën gesplitst. De röntgenbuis wordt dan loodrecht op deze denkbeeldige lijn gericht. Op deze manier ontstaat een redelijk accurate weergave van de elementen.

Opname met de bisecting angle technique. Arcus zygomaticus overlapt 207 en 208.

De meest voorkomende fouten bij de bisecting angle technique zijn verlenging van de elementen of juist verkorting van de elementen. Indien de elementen op de röntgenfoto te lang zijn, is de röntgenfoto met een te vlakke hoek gemaakt. Indien de elementen veel te kort worden weergegeven op de röntgenfoto, is de foto met een te scherpe hoek gemaakt.

Het maken van dentale röntgenfoto’s met de bisecting angle technique heeft wat oefening nodig. Er zijn hulpmiddelen op de markt die kunnen helpen met het vaststellen van de benodigde richting en hoek van de röntgenbuis.

Interpreteren van dentale röntgenfoto’s

De basis principes van dentale radiografie zijn vergelijkbaar met de principes van de algehele radiografie; het doel is het verkrijgen van scherpe afbeeldingen met een goed contrast en grijskleuring om alle verschillende structuren goed te kunnen onderscheiden en beoordelen.

Voor het interpreteren van dentale röntgenfoto’s is het belangrijk om kennis te hebben van de normale anatomie van de bek en van de opbouw van de elementen.  De verschillende componenten van een element worden met een röntgenfoto namelijk goed in beeld gebracht. Dit zijn het enamel, dentine, cement, de periodontale ruimte, lamina dura en de pulpa holte. Het mandibulaire kanaal is zichtbaar als een radiolucente structuur in de onderkaak (figuur 4). Foramen mentale wordt helaas nog wel eens verward met een peri-apicale pathologie.

Rechter mandibula, opname met parallel techniek. Rechtsonder in de afbeelding is het mandibulaire kanaal zichtbaar.

Dentale röntgenfoto’s kunnen worden gebruikt voor de diagnostiek van:

• Periodontale aandoeningen
• Endodontale aandoeningen
• Ontbrekende elementen
• Ontwikkelingsstoornissen van elementen
• Cariës
• Tandresorptie
• Tand -en botfracturen
• Osteomyelitis
• Neoplasieën

De afbeelding wordt bekeken alsof we kijken naar de buitenkant van een gesloten bek. Als eerste moet bepaald worden of er naar een boven- of onderkaak gekeken wordt. Een film dient namelijk zodanig geroteerd te worden dat de hoektanden van de bovenkaak naar beneden gericht zijn en de hoektanden van de onderkaak naar boven gericht zijn. Een onderkaak is te herkennen aan de ventrale mandibulaire cortex en het mandibulaire kanaal. Een bovenkaak is te herkennen aan de fissuur in het palatum.

Bij het beoordelen van een dentale röntgenfoto wordt vervolgens gekeken naar:

• Kwaliteit van de foto
  • Contrast en densiteit
  • Staan alle elementen er in totaliteit op (kroon en wortel)
  • Geen geometrische vervorming (te lange of te korte elementen)
• Scan vervolgens de algehele film
  • Algehele indruk van de anatomie
  • Bekijk daarna eventuele afwijkingen
• Evalueer van iedere kroon apart;
  • Pulpaholte
  • Wortelkanaal
  • Periodontaal ligament
  • Lamina dura
  • Trabeculair bot
  • Corticaal bot

Alveolair horizontaal botverlies bij 307 en 308.

Bron: VetVisuals International

Casus DGO

Onlangs hebben we Barack, een Barbet reu van bijna 2 ½ jaar oud behandeld. Tijdens de training was een snijtand afgebroken, waar hij veel last van had. We hebben röntgenfoto’s gemaakt van de tand waarop goed zichtbaar is dat het bovenste deel van de snijtand is afgebroken, maar de wortel nog intact in de kaak zit. Omdat het wortelkanaal wel open is, moet de wortel eruit. We hebben de wortel netjes kunnen verwijderen en op de röntgenfoto’s achteraf is vervolgens goed te zien dat er geen resten zijn achtergebleven.

Onderstaande foto’s geven een verslag van de behandeling.