Alles voor uw
trouwe viervoeter
van verzorging
tot chippen

Leishmania bij de hond wordt veroorzaakt door de eencellig parasiet (protozo) Leishmania Donovani. Deze parasiet wordt overgebracht door de zandvlieg, die voorkomt in landen rond de Middellandse Zee. De parasiet nestelt zich in de rode bloedcellen van de hond en richt deze te gronde. De zandvlieg die de Leishmania protozo bevat, houdt zich overdag verscholen, maar rond zonsondergang komen zij te voorschijn. De hond wordt gebeten en de Leishmania komt in het bloed van de hond terecht. De zandvlieg komt nog niet in Nederland voor. Echter; gezien de toename van vroeger (sub)tropische aandoeningen zoals  hartworm en Babesiose, is het zeer waarschijnlijk dat dat niet al te lang op zich zal laten wachten.  Het probleem van de aandoening  is dat het ziektebeeld en het verloop van hond tot hond zeer kunnen verschillen.

Sommige honden  krijgen de  ziekte  heel  kort  na  de  infectie,  bij anderen is het hun hele leven aanwezig, zonder ooit klachten te hebben. De parasiet kan zich inkapselen in milt en lever, maar ook in beenmerg en/of lymfeklieren. Op zo’n moment is de ziekte dan ook niet aan te tonen door een test. Maanden tot jaren later kan de ziekte “wakker ” worden en gaat de hond pas symptomen vertonen. Of en wanneer de ziekte actief wordt hangt af van de individuele afweer van de hond. Alle honden in het Middellandse Zeegebied worden vroeg in hun leven door de zandvlieg gestoken en zullen afweerstoffen bij zich dragen. De ziekte kan dan na enkele weken tot jaren (zeven jaar of  langer) tot uiting komen. Het treft dan vooral honden met een zeer laag immuunsysteem. Ook al is de hond getest en negatief bevonden is, wil dat niet zeggen dat de hond niet jaren later – tot  7 jaar – alsnog de ziekte kan krijgen.

Links een foto van een zandvlieg en rechts het spreidingsgebied. Een hond kan zich in Nederland dus nog niet besmetten met Leishmania. Kaartje: Esccap.org

Wat zijn de symptomen van een hond met Leishmania?

Leishmaniose is een van de moeilijkste ziektes om te herkennen aan de hand van symptomen omdat het zo’n divers ziektebeeld kan hebben. Bovendien kan de hond drager zijn (positief) zonder ooit ziek te worden. Afhankelijk van de organen die aangetast zijn door de parasiet en het stadium van de ziekte, kunnen er verschillende ziekteverschijnselen optreden:

Algehele toestand van de hond

• Geleidelijke toenemende lusteloosheid
• Gewichtsverlies ondanks dat hij goed eet of zelfs veel meer eten
• Bewegingsproblemen-gewrichtsklachten.
• Koorts
• Slaapzucht
• Bloedarmoede (bleke slijmvliezen)
• Lymfeklieren vergroot, vooral in hals- en knieholte

Huidklachten

• Droge schilferige huid en wondjes die slecht/niet genezen
• Kale plekken: oren, de neus/rond de ogen + symmetrische kaalheid op lichaam en/of hoofd
• Roze ooglidranden en-of rond de neus en kale plekjes achterop de oren
• Korsten en kloven aan neusspiegel en voetzooltjes en zweren op de huid en in de slijmvliezen
• Rode geïrriteerde huid / blauwe plekken

Bloed

• Totaal eiwitten: vrijwel altijd
• Verhoogd Albuminegehalte: vaak
• Verlaagd hematocriet waarde: vaak
• Verlaagd Leukocyten: meestal normaal
• Nierinsufficiëntie (grootste doodsoorzaak van Leishmaniose)
• Leverschade

Overige

• Diarree, soms constant en soms wisselend
• Gewichtsontsteking (polyartritis)
• Vergrote milt
• Bloedneuzen
• Bloederige urine
• Afwijkingen aan de nagels, snelgroeiend of erg dik/hard

Hoe wordt de diagnose Leishmania gesteld?

De diagnose is nogal een lastig vanwege de verschillende uitingsvormen. Daarnaast bestaan er meerdere testen voor Leishmaniose die op verschillende momenten of gecombineerd kunnen worden toegepast. Wordt er negatief getest maar blijven de klachten dan is het aan te raden  nog eens te testen.

• PCR; (Polymerase Chain Reaction) spoort DNA-ketens van de parasiet op in de lymfeknopen en het beenmerg. Een hond die drager is maar niet ziek, kan zo ontdekt worden omdat de PCR-test redelijk zeker kan vaststellen of de hond positief of negatief is. (Voor verdachte honden zónder symptomen).
• IFI; (Immuno Fluorescentie afweerstoffentest) is een nuttige test.Deze test geeft de hoeveelheid afweerstoffen tegen de parasiet aan. (Voor honden met één of meerdere symptomen aangeraden)
• ELISA; Deze test biedt een betrouwbaarheid van 80-100%, maar kan in de vroege fase van de ziekte vals negatieve uitslagen geven. Bij twijfel: na een aantal weken Als een hond gevaccineerd is, is deze test minder bruikbaar.
• DAT; (Direct Agglutination Test) is een test op antilichamen in het bloed en kan – net als de Elisa – in een beginstadium vals negatieve uitslagen
• De parasiet is onder de microscoop zichtbaar in biopten genomen uit lymfeknopen of beenmerg. In de lever en de milt zijn de parasieten soms ook zichtbaar. In huidbiopten kan de diagnose niet makkelijk gesteld worden.

Wat is de behandeling van Leishmaniose?

De aandoening is goed te behandelen, maar niet te genezen! Daarom is voorkomen erg belangrijk.

In principe is de hond goed te behandelen, mits tijdig ontdekt. Nadat positief getest is kan gestart worden met Glucantime® (meglumine-antimoniaat). De injecties worden elke dag om en om, subcutaan (onderhuids) en intramusculair ( in de spier) ingespoten door de dierenarts gedurende 4-8 weken, afhankelijk van de hoogte van de titer waarde. Vervolgens wordt er gelijktijdig of na de Glucantime® gestart met de tablettenkuur van Allopurinol® (2-3 dd gedurende 6-8 maanden), dat de symptomen doet verminderen. Honden die na behandeling opnieuw getest worden, kunnen negatief zijn. Sommige  blijven  de  tablettenkuur  gedurende  hun  hele  leven  gebruiken  zonder nadelige gevolgen. Ze blijven echter wel drager van de ziekte. Het is tevens verstandig om het bloed om de 3 -6 maanden te laten controleren.

Eventueel kan Miltefosine (Milteforan®) worden gegeven. Dit is een drank die eenmaal daags gedurende 4 weken wordt gegeven. Bijwerkingen zoals braken, diarree en verminderde eetlust in wisselende ernst zijn gemeld, maar deze zijn te voorkomen door het middel toe te dienen met de voeding.

Lever en nierpatienten!

Heel belangrijk bij deze behandeling met Glucantime® is dat de nieren en lever nog redelijk goed zijn. Is dit niet het geval dan dient de injectiebehandeling achterwege te blijven. Er wordt dan direct gestart met de Allopurinol®. Na het stoppen van deze behandeling zal de ziekte de kop weer opsteken.

Naast bestrijding van de parasiet moeten de klinische klachten ook op andere manieren behandeld worden. Bij honden met eiwit in de urine kan een gerichte behandeling nierfalen mogelijk voorkomen. Na aanvang van de therapie kan vaak binnen enkele weken een verbetering worden waargenomen, maar volledig klinisch herstel wordt pas na meerdere maanden bereikt.

Is Leishmania te voorkomen?

Preventie van Leishmaniose is gebaseerd op het voorkomen van de beten van de zandvlieg; Gaat u met de hond op vakantie rond de Middellandse zee, doe hem dan de Scalibor® tekenband om, deze biedt voor 95% bescherming tegen zandvliegjes. De vliegjes zijn rond zonsop- en ondergang het meest actief. Houdt uw hond dus ‘s avonds en ’s nachts zoveel mogelijk binnen en gebruik dubbel muskietengaas. Hoe zuidelijker u reist hoe groter de kans op besmetting. De zandvlieg is actiever in en bij waterrijke gebieden, ze hebben water nodig om te overleven.

Canileish® is een vaccin tegen Leishmania. Onderzoek van de fabrikant is veelbelovend. Het effect van dit vaccin is nog niet door onafhankelijk onderzoek bewezen.

Meer feiten over Leishmania

• Leishmaniose is – zover bekend – niet overdraagbaar op
• Personen met een verlaagd immuunsysteem – zoals HIV patiënten – hebben wel een verhoogd risico om zelf Leishmaniose te ontwikkelen als ze gestoken zijn door een zandvlieg in de
• Onderzoek heeft aangetoond dat vlooien en teken de ziekte niet over kunnen brengen. In diverse landen in Europa zijn honden met Leishmaniose die met andere honden samenleven, waarbij géén van de andere honden de ziekte heeft
• Als een hond in een stabiele, rustige omgeving verblijft en zich prettig voelt, zodat het afweersysteem goed kan functioneren, gaat het in de meeste gevallen met behulp van de medicatie Allopurinol® erg
• Na een gecombineerde behandeling duurt het veel langer voordat de ziekte terugkomt en is het zelfs mogelijk dat de ziekte niet meer
• Het is vrijwel onmogelijk om de parasiet volledig weg te krijgen, na behandeling zullen veruit de meeste honden drager
• Bij een juiste behandeling en tijdige onderkenning van de symptomen kan een hond met Leishmaniose goed gezond oud
• Leishmaniose hoeft niet te betekenen dat je hond hieraan overlijdt of zelfs maar zichtbaar ziek hoeft te
• Er zijn honden die aan Leishmaniose overlijden, maar veelal gaat het dan om honden waarbij de behandeling laat is ingezet of om honden met daarbij bijvoorbeeld een Ehrlichia
• De ziekte is en blijft wel een sluipmoordenaar. Het is een ziekte die in de gaten moet worden gehouden met regelmatige testen. Zowel op de parasiet als de functies van de organen. Zeer belangrijk is en blijft een vroegtijdige
• Stress verlaagt de weerstand van de hond waardoor de Leishmania wakker kan worden. Probeer dit te voorkomen, geef de hond een stabiele, rustige
• Het gebruik van cortisonen (zoals prednison) vermindert de natuurlijke weerstand van de hond waardoor de ziekte kan terug keren. Probeer daarom het gebruik te voorkomen. Gebruik het alleen kortdurend of als het echt niet anders
• Narcose kan de weerstand eveneens ernstig verlagen. Laat dat alleen doen als de hond weer stabiel is of als het echt niet anders
• Onthoudt, hoe zuidelijker u reist hoe groter de kans is op besmetting. Ook is de vlieg actiever bij waterrijke gebieden. De zandvlieg heeft water nodig om te

Het eerste vaccin tegen Canine Leishmaniose

Wat is Canine Leishmaniose?

Leishmaniose bij de hond wordt veroorzaakt door een parasiet. Deze parasiet kan van hond op hond worden overgebracht door de zandvlieg, die vaak niet herkend wordt en wordt aangezien voor een mug. De ziekte is een belangrijke zoönose, dat wil zeggen dat een geïnfecteerde zandvlieg de ziekte ook kan overbrengen op de mens. De ziekte bij de hond leidt niet altijd tot symptomen. Als de hond wel ziek wordt, kunnen de symptomen erg uiteenlopen. Zo kan er bijvoorbeeld koorts ontstaan, kaalheid, gewichtsverlies, huidproblemen en  nagelproblemen. Maar ook bloedarmoede, nierproblemen en gewrichtsproblemen zijn mogelijk. De parasiet is erg moeilijk te bestrijden waardoor behandeling vaak levenslang is. In Europa alleen al zijn ongeveer 2.5 miljoen honden besmet met deze parasiet. Zie hierboven.

Voor het eerst een vaccin

Er is nu een vaccin dat de bescherming van uw hond verbetert. Vroeger bestond de bescherming enkel uit het proberen te voorkomen dat de zandvliegen steken, d.m.v een halsband (Scalibor®) of pipetten (Vectra® 3D of Advantix®). Naast deze toediening van een antiparasiticum tegen de zandvlieg, kunt u nu uw hond laten vaccineren. Als uw hond voor het eerst tegen leishmaniose gevaccineerd wordt, krijgt hij drie injecties met een interval van drie weken. Bescherming kan dan verwacht worden vanaf vier weken na de laatste injectie. Daarna hoeft de hond jaarlijks maar eenmaal gevaccineerd te worden om de gewenste immuunrespons te handhaven.

CaniLeish vaccin

CaniLeish is een vaccin voor de actieve immunisatie van Leishmania-negatieve honden vanaf een leeftijd van 6 maanden. Het is dan ook van groot belang dat honden die al eens in endemisch gebied  (waar de ziekte voorkomt) geweest zijn, getest worden op het voorkomen van de ziekte canine leishmaniasis. Door het vaccin wordt het risico op het ontwikkelen van een actieve infectie en  klinische ziekte na contact met Leishmania infantum gereduceerd.

De eerste vaccinatie kan worden toegediend op een leeftijd van zes maanden of ouder. De tweede en derde vaccinatie worden toegediend met elke keer een interval van drie weken. Vanaf 4 weken na de laatste vaccinatie is de hond beschermd. Vervolgens kan volstaan worden met één hervaccinatie per jaar.

Overigens is het raadzaam de vaccinatie te combineren met een preventieve behandeling tegen de overbrenger van canine leishmaniasis, de zandvlieg, omdat het vaccin niet kan voorkomen dat de hond door de zandvlieg gestoken wordt. Daarnaast is het belangrijk de hond(en) voorafgaand aan de vaccinatie te ontwormen.

In de figuur ziet u waar Leishmania en zandvliegen voorkomen. Rood: zeer besmet gebied // Oranje: besmet gebied // Paars: zone met uitbreiding van de besmetting // Licht oranje: mogelijke uitbreiding van de besmetting door aanwezigheid van de zandvlieg // Geel: landen waarin op zichzelf staande ziektegevallen zijn beschreven // Blauw: geïmporteerde gevallen (de grenzen van de gebieden worden niet exact aangegeven

Wanneer vaccineren

Indien u naar een besmet land reist kunt u overwegen om uw hond te vaccineren tegen Leishmania. Wanneer dit voor de eerste keer gebeurd bestaat de vaccinatie uit 3 injecties met 3 weken tussentijd. Vier weken na de laatste injectie is de hond beschermd. Daarna moet de vaccinatie jaarlijks herhaald worden om een goede bescherming te houden.

Wij raden een vaccinatie tegen Leishmania aan voor honden die vaak (bijvoorbeeld bij een vakantiehuisje) en gedurende een lange tijd naar een besmet gebied reizen.

Daarnaast dus wel preventief behandelen tegen de zandvlieg door middel van de Scalibor® band of de Vectra® 3D pipetten.