Evenwichtsstoornissen bij papegaaien en parkieten

Oorzaken

Evenwichtsstoornissen kunnen door een scala van klachten worden veroorzaakt.

Vanzelfsprekend is trauma. Een bekende oorzaak waarbij de vogel met kracht ergens tegen aan gevlogen is. Dat kan ook ’s nachts gebeuren door een heftige schrikreactie. Bij vogels die vanuit de handel zijn aangeschaft moeten we rekening houden  met  virusinfecties, zoals  onder  andere  het virus  dat  bekend staat  als veroorzaker van het kliermaagdilatatie syndroom (Avian Borna Virus, zie het artikel over het Kliermaag Dilatatie Syndroom). De ziekteverschijnselen en de sterfte kunnen zich soms pas na jaren manifesteren. In die gevallen is het heel belangrijk om uiteindelijk een definitieve diagnose te hebben vanwege mogelijke consequenties voor andere vogels, voor aankoop of verkoop. Helaas kan een definitieve diagnose vaak pas worden gesteld nadat de vogel is doodgegaan.

Bij besmettingen met het Snavel- en veerrotziektevirus (PBFD) kunnen we ook evenwichtsstoornissen en verlammingsverschijnselen zien, vooral bij jonge Grijze roodstaarten.

Lees hier meer over PBFD

Bij parkieten met evenwichtsstoornissen moeten we rekening houden met Paramyxovirus 3. Het gaat om een besmettelijke ziekte waar vooral de Australische Neophema parkieten gevoelig voor zijn. Een besmettelijke ziekte waar geen behandeling voor mogelijk is. Er is ook geen entstof beschikbaar.

Het is wettelijk verplicht dat importvogels in quarantaine moeten vanwege het risico van de insleep van pseudo-vogelpestvirus (NCD) als bedreiging voor de pluimveehouderij. Ook bij deze ziekte kunnen evenwichtsstoornissen optreden. Wordt de ziekte aangetoond, dan worden de vogels doodgemaakt.

Ook kunnen bacteriële infecties voor evenwichtsstoornissen zorgen door hersenvliesontstekingen of middenoor ontstekingen.

Er zijn ook voorbeelden van schimmelinfecties in het centraal zenuwstelsel waarbij evenwichtsstoornissen kunnen spelen.

Tevens zien we evenwichtsstoornissen bij extreem vermagerde vogels en bij vogels met bloedarmoede.

Het merendeel van de klachten die we bij papegaaien en parkieten, die als gezelschapsvogels worden gehouden, zien, zijn het gevolg van ernstige tekorten in de voeding waarbij we ook nog rekening moeten houden met vergiftigingsverschijnselen vanwege landbouwgif in de zaadmengsels.

Meestal zien we dat binnen een periode van 5-10 jaar ernstige stofwisselingsproblemen gaan spelen bij papegaaien die verkeerde voeding hebben gekregen. Daarbij speelt een rol dat de meeste papegaaien met problemen ook weinig tot niet buiten komen en structureel te weinig zonlicht hebben gehad.

Rui en veerafwijkingen zijn vaak zeer opvallend. De klachten spelen vaak al een langere tijd. Gelet op de afwijkingen zijn er meerdere jaren problemen waarbij uiteindelijk nu de afwijkingen aan het centraal zenuwstelsel tot uiting komen.

Bij huiskamervogels moeten we rekening houden met vergiftigingen veroorzaakt door giftige planten, loodvergiftiging e.d.. Bij ernstige leverbeschadigingen of leverdegeneratie moeten we ook rekening houden met evenwichtsstoornissen door aantasting van het centraal zenuwstelsel. Vogels maken dan een “dronken” indruk. Bij “oudere” papegaaien kunnen hart- en vaatziektes, waarbij hartspierdegeneratie en aderverkalking optreden, belangrijke oorzaken zijn van evenwichtsstoornissen. Veelal wordt dit gezien in combinatie met kortademigheid.

Ziekteverloop

Klachten van het centraal zenuwstelsel zien we bij sommige soorten zoals bij Grijze  roodstaarten, Agaporniden, Grasparkieten en Amazones wat vaker dan bij andere soorten. Het kan lijken op epilepsie aanvallen met ”van de stok vallen”, verkrampingen, verlammingsverschijnselen, evenwichtsstoornissen en blindheid.

Afhankelijk van de oorzaak, de mate van de beschadigingen en de duur van de klachten, kunnen papegaaien hiervan herstellen. Een deel van de papegaaien herstelt onvolledig en sommige houden stoornissen van het centraal zenuwstelsel. Het verloop en de prognose is enigszins te vergelijken met de herstelmogelijkheden van mensen na een herseninfarct.

Behandeling

De vogels worden in eerste instantie opgenomen in een warme/vochtige couveuse en krijgen aanvullende injecties met onder andere calcium, selenium, vitamine E enz. In eerste instanties wordt veelal vloeibare voeding gegeven middels een sonde. Belangrijk is dat de vogels overschakelen op goede voeding, vrij van gifstoffen.

In de thuissituatie zal een aangepaste kooi moeten worden gerealiseerd met lage stokken en takken waar de vogel zich aan kan vasthouden. Het is belangrijk dat de kooi niet te groot of te hoog is om te voorkomen dat vogels met evenwichtsstoornissen veel gaan klimmen met het risico dat ze vallen.

Aanvullende warmte is belangrijk. Ook is het goed dat vogels zo vaak mogelijk buiten komen om te profiteren van zonlicht. Er worden aanvullingen gegeven via de voeding om het herstel te ondersteunen.

Met dank aan

Drs. Jan Hooimeijer DVM CPBC
Vogeldierenarts/ Avian Veterinarian (ret.)
Papegaaiengedragstherapeut/ Cert.Parrot Behavior Consultant
Consultant vogelwelzijn en gezondheid