Voeding en gedrag van vogels

Het belang van goede voeding bij het voorkomen van gezondheidsproblemen is al vele jaren een vaststaand feit, zowel bij de mens als bij het dier. Ook bij papegaaien is een duidelijke link gelegd tussen gebrekkige voeding en optreden van ziektes. Voorbeelden hiervan zijn het optreden van schimmelinfecties in de luchtwegen als gevolg van hypovitaminose A, het optreden van ‘epileptiforme aanvallen’ bij grijze roodstaart papegaaien als gevolg van hypocalcemie en  het optreden van atherosclerose als gevolg van voeren van te vette voeding.

Voeding

Kanarie

Kanaries zijn vogels die vooral zaden eten. Er zijn speciale zaadmengsels die u kunt kopen in de dierenspeciaalzaak. Zaden bevatten niet voldoende van diverse vitaminen en kalk. Dit moet daarom worden aangevuld met eivoer, waarin de benodigde vitaminen en mineralen zitten. Daarnaast kunt u bijvoeren met onkruidzaden en onkruiden zoals vogelmuur en kunt u groente en fruit geven. Geef nooit avocado. Dit is giftig voor vogels. Geef ook niet te veel sla, dit kan diarree veroorzaken.

In plaats van zaadmengsel kunt u ook pellets of korrelvoer geven. Een voordeel van pelletvoeding is dat de vogels niet alleen de lekkerste zaadjes kunnen uitzoeken en daardoor een voedingstekort aan vitaminen en mineralen kunnen oplopen. Met pelletvoeding krijgt de kanarie een volledig uitgebalanceerd voer.

Het beste is zoveel voer te geven als in één dag vrijwel opgegeten wordt. Kanaries eten dagelijks tot 30% van hun lichaamsgewicht en mogen nooit zonder voer zitten, aangezien ze erg snel verhongeren.

Grit en maagkiezel moeten altijd aanwezig zijn. Zorg voor schoon drinkwater. Let op dat dit water niet als bad gebruikt wordt en dat er geen ontlasting in kan vallen.

Grasparkiet

Een grasparkiet eet in het wild verschillende soorten graszaden, maar gedijt in gevangenschap het best op een gevarieerd menu van pellets, groenten en vruchten en een kleine hoeveelheid zaden en noten. Bij de dierenspeciaalzaak of dierenarts zijn er voor grasparkieten speciale kleine pellets te koop, zodat ze alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgen. Krijgt uw grasparkiet geen voer in de vorm van pellets, dan kan het menu worden aangevuld met eivoer. Dit moet wel elke dag ververst worden en mag niet nat worden. De kans op het ontstaan van tekorten aan bepaalde voedingsstoffen blijft dan echter bestaan. Daarom zijn pellets de eerste keuze als basisvoer. Geef tenminste 90% pellets, aangevuld met 10% overig voedsel, zodat uw grasparkieten alles binnenkrijgen wat ze nodig hebben.

Avocado is ook giftig voor de grasparkiet, net als chocola.

Grasparkieten eten 2 x per dag, namelijk in de ochtend en vlak voor het slapen gaan. In gevangenschap is het beter om het voer constant ter beschikking te stellen, dan kunnen ze zelf bepalen hoeveel ze nodig hebben. Geef om de week wat maagkiezel apart in een bakje, de vogels hebben dit nodig om de zaden in de maag te kunnen fijnmalen. Het is onzeker of vogels hier ook bij het eten van pellets behoefte aan hebben. Bied het wel aan, zodat de vogel zelf kan bepalen hoeveel hij ervan opneemt. Meng het niet door het voer, want dan krijgen ze er te veel van binnen. Een stuk sepia is belangrijk om de snavel te slijpen en eventueel als kalkbron als u geen pellets geeft. Zorg voor dagelijks schoon drinkwater.

Grijze roodstaartpapegaai

De grijze roodstaartpapegaai gedijt het best op een gevarieerd menu van pellets, vruchten, groenten en een kleine hoeveelheid zaden en noten als beloning bij het trainen.

Bij de dierenspeciaalzaak en de dierenarts zijn speciale pellets voor de grijze roodstaartpapegaaien te koop. Het gehalte aan vette noten en calcium in deze voeding is vrij hoog. Dit is nodig omdat grijze roodstaarten lichamelijk erg actief zijn, maar ook gevoelig zijn voor calcium tekorten. Krijgt uw grijze roodstaartpapegaai geen voer in de vorm van pellets, dan kan het menu worden aangevuld met eivoer.

De kans op het ontstaan van tekorten aan bepaalde voedingsstoffen blijft dan echter bestaan, daarom zijn pellets de eerste keuze als basisvoer. Bij een verdeling van 90% pellets, aangevuld met 10% overig voedsel, weet u zeker dat uw papegaai alle voedingsstoffen binnenkrijgt.

Het is altijd goed om walnoten en broccoli te geven, vanwege het hoge gehalte aan calcium. Geef nooit avocado of chocola, dat is giftig voor vogels.

Grijze roodstaartpapegaaien eten twee maal per dag: in de ochtend en vlak voor het slapen gaan. Verwijder dagelijks de voeding die niet opgegeten is om schimmels en dergelijke te voorkomen. Geef om de week wat maagkiezel apart in een bakje. Zorg dagelijks voor schoon drinkwater. U kunt eventueel wat biologische appelazijn toevoegen. Dit remt de groei van bacteriën.

Gedrag

Voeding speelt echter ook een belangrijke rol bij het gedrag van dieren, en in het bijzonder bij diersoorten (zoals papegaaien) die (nog) niet gedomesticeerd zijn. Bij deze diersoorten zijn nog veel (gedrags) overeenkomsten aanwezig tussen individuen die in gevangenschap leven en hun wilde soortgenoten.

Vooral foerageergedrag (het geheel aan gedragingen dat gericht is op het zoeken, manipuleren en consumeren van voedsel) neemt hierbij een belangrijke rol in.

Uit observaties in het wild is bekend dat papegaaien in de natuur ca. 5-8 uur per dag bezig zijn met het vergaren van voedsel (foerageren). In gevangenschap is het voedsel echter vrijwel altijd vrij beschikbaar in een voerbakje, waardoor de tijd die besteed wordt aan foerageren gereduceerd wordt tot ca 1 uur (ongeacht of pellets of zaden gevoerd worden). In sommige gevallen kan de foerageertijd zelfs gereduceerd worden zijn tot slechts een half uur per dag.

Het gebrek aan mogelijkheden om foerageergedrag te stimuleren kan een belangrijk aangrijpingspunt zijn voor het voorkomen of behandelen van verenplukken. Het aanbieden van zogenaamde foerageerverrijking (speelgoed waarin voer verstopt kan worden en waarbij de papegaai moeite moet doen om het voer te bemachtigen) is hiervan een voorbeeld.

Onderzoeken uitgevoerd door Meehan et al. (2003) en Lumeij & Hommers (2008) hebben aangetoond dat het verstrekken van dergelijke foerageerverrijking zowel preventief als therapeutisch effect heeft op verenplukken. Het aanbieden van extra foerageermogelijkheden kan dus een duidelijke bijdrage leveren aan het vervullen van de foerageerbehoefte van papegaaien en het verbeteren van het welzijn van in gevangenschap gehouden vogels.

Op de Faculteit Diergeneeskunde Utrecht wordt momenteel onderzoek verricht naar foerageerverrijking, o.a. om vast te stellen of de huidige beschikbare, commerciële foerageerverrijking voldoende effectief is om in de foerageerbehoefte van papegaaien te voorzien.

Kijk op de website van het LICG (http://licg.nl/3HZ/praktisch/vogels/gedrag-en-opvoeding/voedselverrijking-voor-papegaaien.html ) voor tips voor voedselverrijking van papegaaien.

Bron: Drs. Y.R.A. van Zeeland, Faculteit Diergeneeskunde, gedragskliniek voor dieren.