Alles voor uw
trouwe springende viervoeter
van chippen
tot verzorging

Officiële naam: Dirofilariose

Hartworm is een parasiet uit het Middellandse Zeegebied. De larven worden door stekende muggen overgebracht van hond naar hond. Temperatuur en luchtvochtigheid zijn erg bepalend of de larve in de mug kan overleven en zich kan ontwikkelen.

Verspreidingsgebied van Dirofilaria dimitis en Dirofilaria repens in Europa

Hartwormen kenmerken zich door de parasieten die diep in het lichaam (holten, bloedvaten, bindweefsels) aanwezig zijn. Voor besmetting zijn zij afhankelijk van bloedzuigende insecten. Bij hond en kat is Dirofilaria Immitis, een dunne worm die hartwormziekte veroorzaakt, de belangrijkste vertegenwoordiger. Meer dan zestig soorten muggen kunnen optreden als gastheer en overbrenger. De wormen bevinden zich met name in de grote longslagaders, bij zware infecties ook eventueel in de rechter hartkamer. De parasiet komt voor in Noord en Zuid Amerika, Afrika, Azië, Australië en midden en Zuid-Europese landen, tot zelfs noordoost Frankrijk. Diverse zoogdieren waaronder de mens kunnen in sporadische gevallen als oneigenlijke gastheer optreden. De cyclus wordt dan echter niet voltooid. De larven kunnen onderhuidse beschadigingen veroorzaken en ingekapseld raken in de longen waar ze uiteindelijk verkalken. Het risico bij de mens is hier vooral de verwarring met de aanwezigheid van een longtumor, met mogelijk onnodige behandelingen als gevolg.

Symptomen

De volwassen wormen produceren kleine filarien die tot 2,5 jaar in het bloed kunnen circuleren. Wanneer een mug bloed opneemt van een besmet dier worden tevens deze microfilarien opgenomen die zich binnen 2-3 weken ontwikkelen tot infectieuze larven. Bij een volgende bloedmaaltijd kan dan de volgende gastheer besmet worden.

Na 2-3 maanden in het onderhuids bindweefsel vindt verdere verplaatsing van de larve naar de borstholte en de grote longvaten plaats. Nog eens 3 maanden later zijn de wormen tot volwassenheid gekomen en kunnen weer nieuwe microfilarien produceren. (prepatente periode 6-7 maanden) Levensduur van een volwassen worm wordt op 5 jaar geschat. Bij de kat blijft de volwassen worm kleiner en leeft korter (2-3 jaar) Bij de kat kan de infectie ook spontaan verdwijnen, waarschijnlijk door een veel sterkere afweerreactie dan bij de hond. Ook verschijnen er maar zelden microfilariën in de bloedsomloop bij de kat. Katten hebben meestal maar 2 tot 4 wormen bij een infectie.

Zich verplaatsende larven geven nauwelijks beschadigingen en gedurende de prepatent periode zijn er dan ook geen ziekteverschijnselen. Volwassen wormen geven beschadiging van de vaatwanden met eventueel thrombo-embolie van de longslagader. Uiteindelijk leidt dit bij de hond tot longontsteking, verhoogde bloeddruk in het longgebied, vergroting van de rechter hartkamer met evt. hartfalen. Bij de kat treedt dit rechter hartfalen niet op. Veel katten krijgen geen klachten of de symptomen blijven beperkt tot afvallen, ademhalingsproblemen en verder aspecifieke verschijnselen. Bij de hond verlopen infecties van minder dan 30 wormen in het algemeen zonder verdere verschijnselen.  Bij klinische verschijnselen als een lichte hoest en snellere vermoeidheid bij inspanning zijn meestal meer dan 50 wormen aanwezig.

Opengesneden hart waaruit de hartwormen tevoorschijn komen

Bij ernstige chronische infectie zijn vermoeidheid en hoesten meer uitgesproken en kunnen gewichtsverlies, sloomheid, leververgroting, ophoping van buikvocht, bloedarmoede, flauwtes en benauwdheid optreden. Ophoesten van bloederig sputum komt voor. In een eind stadium worden lever en nieren aangetast.

Bij een acute infectie verplaatsen vele larven zich actief vanuit de longvaten naar hart en achterste holle ader. Dit kan leiden tot acute verzwakking, geen eetlust, benauwdheid en shock. Dit acute beeld kan ook optreden bij een gevoelig dier uit een gebied waar deze ziekte niet voorkomt, zoals Nederland en België na een bezoek aan een gebied waar deze parasiet wel aanwezig is.

Diagnose

• Verblijf in een risicogebied en de aanwezigheid aldaar van veel muggen is iets dat nagevraagd moet worden. Ook al is dit langere tijd geleden (of eigenlijk als dit juist langer geleden is, gezien het ontstaan van de eerste symptomen na een periode van 5-7 maanden)
• De symptomen als hierboven beschreven kunnen een aanwijzing zijn, al zijn er vele in Nederland veel meer voorkomende ziektes die eenzelfde beeld kunnen ..
• Het aantonen van microfilarien in bloed (Knott test). Bij 30% van de honden is deze test negatief. Ook vals positieve uitslagen zijn mogelijk. De test is mogelijk vanaf 6 maanden na infectie.
• Aantonen van circulerend dirofilaria-antigeen met een elisa-test welke bij het universiteit lab kan plaatsvinden. Bij de kat is dit een weinig gevoelige, maar indien positief wel een eenduidige bevestiging van de Deze test kan vals-negatief zijn, omdat alleen op antigenen van volwassen vrouwelijke wormen wordt getest. Deze test is mogelijk 5 maanden na het oplopen van de infectie.
• Echografisch onderzoek kan soms helpen. Eeb vergroot rechterhart kan worden gezien en soms zijn wormen zichtbaar als 2 parallel lopende lijntjes. Bij katten is dit de beste test om hartworm aan te tonen.
• Röntgenfoto’s kunnen ook helpen bij het stellen van de diagnose. Er kunnen aanwijzingen zijn voor rechterhartfalen en de bloedvaten in de longen kunnen kronkelend verlopen en afgesloten zijn.

 Behandeling

Bij een hond met chronisch infectie wordt begonnen met antiparasitaire behandeling, echter dit  is niet zonder gevaar. De te gebruiken producten zijn giftig en door het afsterven van de volwassen wormen kan een trombose van de longvaten optreden.

Bovendien is geen enkel product in staat zowel de volwassen als de larvale stadia aan te pakken. Van de middelen werkzaam tegen de volwassen wormen is m.n. een arsenicum preparaat (melarsomine) effectief. Dit is een 2 daagse kuur (IM injectie in de lumbaal spieren) welke na 4 maanden herhaald moet worden. Na de behandeling moet het dier 4-6 weken dagelijks gecontroleerd worden en strikte hokrust krijgen om het risico op een longembolie te verkleinen. Zes weken na de laatste behandeling wordt een behandeling tegen microfilarien ingesteld. Deze behandeling duurt 6 maanden. Indien een dier te maken heeft met een acute infectie is de enige behandelmogelijkheid een chirurgische.

Effect van de behandelingen wordt gecontroleerd door bloedonderzoek op microfilarien of op antigeen.

Bij de kat is een behandeling tegen volwassen wormen niet mogelijk door de ernstige bijwerkingen. Indien er röntgenologisch geen veranderingen aan de longen zijn wordt geadviseerd niet te behandelen. Bij klinische verschijnselen kan symptomatisch behandeld worden.

Preventie

Het beste advies is om hond of kat thuis te laten wanneer gereisd wordt naar gebieden waar de hartworm  endemisch  (dwz  structureel  aanwezig  in  de  dieren  die  daar  leven)  aanwezig is.

Wanneer het dier wel meegenomen wordt naar deze gebieden dan is een preventieve behandeling van de dieren noodzakelijk. Hiervoor kan maandelijks een stronghold pipet gebruikt worden. Door toepassing van deze preventie is bv in een land als Italië de besmettingsgraad bij de hond gezakt van 50% naar 15-19%!

In Nederland wordt Hartworm nog weinig als importziekte gerapporteerd of gevonden in bloedmonsters met deze aanvraag aan het Universiteits lab. Dit kan het gevolg zijn van het feit dat de ziekte niet zo snel wordt overgebracht tijdens een verblijf van slechts enkele weken in  een endemisch gebied of doordat de infectie zonder verschijnselen verloopt door een te klein aantal parasieten. Maar het kan ook dat de ziekte niet onderkend wordt door onbekendheid ermee en doordat de verschijnselen zich lang na bezoek aan het buitenland pas openbaren.